موسیقی که دیده می‌شود
تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۷۰۵۷۵
از آنجا که این رشته تخصصی در جشنواره موسیقی فجر جایگاهی ندارد، آهنگسازانی که در این عرصه فعالیت دارند و اتفاقا از بزرگان موسیقی کشور هم هستند، چشم انتظار جشنواره فیلم فجر بوده تا دستاورد آنها در دل فیلم‌های سینمایی شنیده شود، هرچند که عموم علاقه‌مندان در این جشنواره به‌دنبال دیدن فیلم‌ها هستند تا شنیدن آهنگ آن.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اهمیت موسیقی در فیلم به حدی است که شاید از آن بشود بعد از دیالوگ به‌عنوان زبان دوم فیلم یاد کرد؛ آن هم زبانی که نیازی به ترجمه ندارد. موسیقی متن از عناصر مهم فیلم است که از بدو فیلمسازی به‌عنوان عنصری جدایی‌ناپذیر در خدمت فیلم قرار گرفت و به مرور جنبه حرفه‌ای‌تر و تخصصی‌تری پیدا کرد. موسیقی فیلم از دوره فیلم‌های صامت آغاز شد، زمانی که همچنان صدا در سینما وجود نداشت، با ارگ‌های ورلیتزر موسیقی‌هایی همگام با فیلم نواخته می‌شد. حتی برخی معتقدند که قدمت موسیقی فیلم را باید به قدمت اختراع دستگاه اعجاب‌انگیز سینماتوگراف دانست، چون برادران لومیر در نمایش عمومی اولین فیلم‌شان از موسیقی زنده پیانو استفاده کردند.
فیلم بدون موسیقی، هرگز
موسیقی متن، عنصر پیش‌برنده فیلم است که همگام و به موازات با فیلم و روند قصه پیش می‌رود. نقش موسیقی متن در فیلم به‌حدی است که امروز هیچ فیلمی را بدون موسیقی نمی‌شود تصور کرد. گرچه ممکن است مخاطب عام در طول تماشای فیلم توجه کمتری به موسیقی داشته باشد ولی واقعیت این است که فیلم بدون موسیقی‌متن ابتر می‌شود. مخاطب سینما خیلی وقت‌ها بی‌آن‌که متوجه شود، تحت تأثیر موسیقی یک فیلم می‌گرید، خشمگین می‌شود، می‌ترسد، می‌خندد یا احساس ترس می‌کند. البته موسیقی به تنهایی این کار را انجام نمی‌دهد، بلکه مکملی برای تصاویر فیلم می‌شود تا القای حس به مخاطب صورت بگیرد. امروز اهمیت موسیقی در فیلم به‌حدی است که شاید از آن بشود بعد از دیالوگ به‌عنوان زبان دوم فیلم یاد کرد؛ آن هم زبانی که نیازی به ترجمه ندارد.
آهنگسازی فیلم امری به‌غایت تخصصی است، در واقع پیوندی که موسیقی متن با فیلم دارد، باعث تخصصی‌شدن آن می‌شود و موسیقی فیلم را از موسیقی‌های مستقل متمایز می‌کند. بنابراین آهنگسازی که موسیقی متن یک فیلم را می‌سازد، هم باید اشراف کامل بر موسیقی داشته باشد و هم دنیای تصویر و فیلم را به‌خوبی بشناسد. ساختن موسیقی متن مستلزم هوش و استعداد بالایی است چون آهنگساز دائما با تصمیم‌گیری‌های مهم مواجه می‌شود. هر ژانری از فیلم هم فرم آهنگسازی مختص به خودش را می‌طلبد و طبعا یک آهنگساز با نگرشی که پای یک درام عاشقانه می‌نشیند، نمی‌تواند به سراغ آهنگسازی یک مستند، فیلم کودک یا ژانر وحشت برود. در نتیجه آهنگسازی فیلم طوری نیست که یک آهنگساز حرفه‌ای موسیقی کلاسیک، سنتی یا پاپ بدون کسب دانش و تخصص آن بتواند تجربه موفقی را رقم بزند.
جادوگری آهنگسازان در سینما
ظرافت، ریز‌بینی و نکته‌سنجی ازجمله فاکتورهای ذهنی است که می‌تواند به ساختن یک موسیقی فیلم تأثیرگذار کمک کند. آهنگسازهای مطرح موسیقی فیلم عمدتا آدم‌های دقیق و نکته‌سنجی هستند؛ تا جایی که انیو موریکونه، جادوگر ایتالیایی موسیقی متن، برای هر‌کدام از سه شخصیت «خوب، بد، زشت» فیلم جاودانه سرجو لئونه از تم‌ها و موتیف‌های منحصر به‌فرد استفاده می‌کند؛ موریکونه برای شخصیت خوب، سازهای بادی را به کار می‌برد، برای شخصیت بد از سوت استفاده می‌کند و برای شخصیت زشت از وکال و صداهای انسانی و حیوانی. یا موسیقی فیلم در اثر جنایی «پدرخوانده» ساخته فرانسیس فورد کوپولا آن‌قدر با محتوای فیلم که فساد، خیانت و دنیای مافیاست، هماهنگی دارد و به‌قدری در پیشبرد درام تأثیرگذار عمل می‌کند که نینو روتا برای «پدرخوانده» کاندیدای جایزه اسکار می‌شود و برای ساندترک «پدرخوانده ۲» به اسکار می‌رسد.
اما آهنگساز برای ساختن موسیقی فیلم با دو انتخاب مهم مواجه است؛ یکی انتخاب بخش‌هایی که احتیاج به موسیقی دارد و دیگری انتخاب مناسب‌ترین موسیقی برای هر بخش. هر دوی این انتخاب‌ها می‌تواند در تعامل با کارگردان اتفاق بیفتد یا می‌تواند تنها نظر شخص خود آهنگساز اعمال شود. آلفرد هیچکاک و برنارد هرمن ازجمله کسانی هستند که تعامل بین کارگردان و آهنگساز را به‌خوبی معنا می‌کنند. هرمن به وقت خودش از آهنگسازهای مدرن بود و جزو اولین کسانی بود که موسیقی الکترونیک را در ساختن موسیقی فیلم به کار گرفت. هیچکاک و هرمن سال‌ها با هم در فیلم‌های مختلف همکاری کردند و در این میان شاهکار موسیقی متن «سرگیجه» خلق شد تا این دو نشان بدهند که شناخت و درک متقابل کارگردان و آهنگساز از همدیگر چقدر می‌تواند مثمر‌ثمر باشد.
تولد موسیقی فیلم در ایران
طبق آنچه مطبوعات سال‌های دور ایران نوشته‌اند، علینقی وزیری با اجرای موسیقی فیلم «لیلی و مجنون» و شاگردهایش، روح‌ا... خالقی و ابوالحسن صبا با اجرای موسیقی فیلم «طوفان» در دهه دوم سده گذشته، نخستین آهنگسازی‌ها را برای فیلم‌های ایرانی انجام دادند ولی شکل آهنگسازی فیلم در آن زمان متفاوت بود و چندان جنبه تخصصی نداشت. بنابراین مرتضی حنانه را نخستین موسیقی‌نویس فیلم در ایران می‌دانند و بنا به عقیده صاحب‌نظران، گرچه پیش از حنانه هم عده‌ای موسیقی فیلم می‌ساختند ولی اولین تجربه حرفه‌ای ساخت موسیقی فیلم در سال ۱۳۳۳ و در فیلم «عروس دجله» به کارگردانی نصرت‌ا... محتشم رقم خورد. با این حال، فیلم‌های قبل از انقلاب بیش از اینکه به موسیقی متن متکی باشند، به پیروی از سینمای هند به عنصر ترانه‌خوانی و رقص‌ها متکی بودند و بعد از انقلاب بود که موسیقی فیلم به‌طور جدی در ایران جا افتاد. هرچند در اواخر دهه ۴۰ و شروع دهه ۵۰، موسیقی فیلم در ایران شکل جدی‌تری پیدا کرد و فیلم «قیصر» به کارگردانی مسعود کیمیایی جزو اولین فیلم‌هایی بود که موسیقی آن جدا از فیلم هم شنیده شد.
سینمای انقلاب و توجه جشنواره فیلم فجر به موسیقی
توجه کارگردان‌ها به موسیقی متن پس از پیروزی انقلاب اسلامی و سینمایی که دیگر با گذشته غرابتی نداشت و قصد داشت که ماهیت فرهنگی ایران را در کشور گسترده و در جهان اشاعه دهد، بیشتر شد. در سال‌های ابتدایی انقلاب، موسیقی متن به‌عنوان عنصر مهم و کاربردی فیلم شناخته شد و موسیقی فیلم‌هایی همچون «فریاد مجاهد» و «از فریاد تا ترور» تا سال‌ها توسط مردم زمزمه شد و حتی بیشتر از این فیلم‌ها ماندگار شدند.
اما پس از طی شدن سال‌های ابتدایی انقلاب، سینمای ایران توجه خیلی ویژه‌ای به موسیقی کرد و فیلم‌هایی همچون «مادر»، «روز واقعه»، «بوی پیراهن یوسف»، «خیلی دور، خیلی نزدیک»، «باران»، «ملکه» و ... ازجمله فیلم‌هایی است که موسیقی متن‌شان همیشه در حافظه سینمای ایران باقی می‌ماند. احمد پژمان، فرهاد فخرالدینی، حسین علیزاده، مجید انتظامی، کامبیز روشن‌روان و محمدرضا علیقلی، از برجسته‌ترین سازندگان موسیقی فیلم پس از انقلاب هستند که همگی همچنان هم گاه‌گداری فعالیت می‌کنند و در کنار آهنگسازان خوبی از نسل جدید موسیقی فیلم، به سینمای ایران روح و جان دو‌چندان می‌دهند.
اما نباید از نظر دور بماند که تعداد آهنگسازان برجسته موسیقی فیلم در ایران کم است و به همین دلیل بعضی از آنها در طول سال چند فیلم سینمایی را آهنگسازی می‌کنند. مسلما تخصصی بودن موسیقی فیلم از دلایل اصلی کم بودن تعداد آهنگسازان فیلم است ولی توجه کمتری که به مقوله موسیقی فیلم می‌شود باعث شده که موزیسین‌های کمتری به این سمت سوق پیدا کنند. سال‌هاست که جشنواره فیلم فجر تنها بزنگاهی است که آهنگسازان موسیقی متن فیلم می‌توانند خودشان را نشان بدهند و حتی در جشن‌ها و جشنواره‌های موسیقایی هم توجهی به این امر نمی‌شود. در سال‌های اخیر با ایجاد بانک موسیقی کانون آهنگسازان سینمای ایران و جمع‌آوری پارتیتور موسیقی فیلم‌ها و همچنین انتشار گزیده موسیقی متن ویژه سینمای پس از انقلاب، تلاش‌هایی جهت یادآوری اهمیت موسیقی متن و انتقال تجربه آهنگسازان برجسته ایرانی به نسل آینده موسیقی شکل گرفته ولی این تلاش‌ها همچنان کافی نیست.
۴۰ سیمرغ آهنگسازی جشنواره فیلم فجر
سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر، تنها جایزه‌ای است که آهنگسازان فیلم‌های سینمایی از آن برخوردار می‌شوند و هیچ‌گاه تلاش آنها در عرصه موسیقی دیده نمی‌شود اما جشنواره فیلم فجر که حتی در دوره‌هایی سیمرغ بلورین به بهترین فیلم اهدا نکرده ولی در ۴۰ دوره گذشته خود همواره این تندیس را به موسیقی متن داده است. محمدرضا علیقلی با ۱۵ بار نامزدی، بابک بیات و مجید انتظامی با ۹ بار، فردین خلعتبری هشت بار، کارن همایونفر هفت بار و حسین علیزاده شش بار نامزدی، رکورددار بخش کاندیدای سیمرغ بلورین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر هستند. اما در جمع برندگان این سیمرغ بلورین، حسین علیزاده، مجید انتظامی و محمدرضا علیقلی با چهار سیمرغ بیشترین جایزه را از جشنواره فیلم فجر دریافت کرده‌اند. کارن همایونفر با سه سیمرغ در جایگاه بعدی و آهنگسازان بنامی همچون فرهاد فخرالدینی، بابک بیات، کامبیز روشن‌روان و ناصر چشم‌آذر نیز با دریافت دو سیمرغ از آهنگسازان موفق در جشنواره فیلم فجر هستند.
روزنامه جام جم
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: فیلم فجر جشنواره آهنگسازان جشنواره فیلم فجر موسیقی فیلم فیلم در ایران سینمای ایران سیمرغ بلورین موسیقی متن فیلم هایی فیلم ها سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۷۰۵۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
این صدا برای بچه‌های ایران است/ جزییات یک کنسرت باتربیت!
عَبِد آتشانی آهنگساز، بازیگر، خواننده و سرپرست گروه موسیقی «بامانی» که طی روزهای گذشته اولین کنسرت موسیقی تئاتر کودکان و خردسالان را پیش روی مخاطبان قرار داده بود، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر ضمن ارایه توضیحاتی درباره نحوه برگزاری این پروژه موسیقایی که با حمایت معنوی انجمن صنفی سراسری موسیقی تئاتر ایران روی صحنه رفته است، بیان کرد: عبارت «بامانی» که برای فعالیت های گروه موسیقی مان انتخاب کردیم مشتمل و برگرفته از سه واژه «بابا»، «مامان» و «نی نی» است که همین موضوع به خودی خود موید تمرکز و توجه ما روی گروه سنی کودک و خردسال است که بتوانیم با زبان موسیقی و نمایش علاوه بر اجرای یک فضای کمتر تجربه شده در ایران و ایجاد یک فضای سرگرم کننده برای کودکان ایران، مفاهیم تربیتی و آموزشی را در قالب یک کنسرت ارایه دهیم.
وی که طی سال های اخیر در پروژه های مختلف تئاتری و تلویزیونی مرتبط با گروه سنی کودک و نوجوان فعالیت های زیادی را در عرصه آهنگسازی و بازیگری انجام داده، درباره انگیزه برگزاری کنسرت ویژه گروه سنی خردسال و کودک گفت: در این سال ها همواره به این موضوع فکر می کردم که ای کاش شرایطی فراهم می شد تا آن دسته از خردسالان و کودکانی که با والدین خود به کنسرت های پاپ و سنتی می روند، فضایی را پیش روی خود داشته باشند که کنسرت هایی ویژه گروه سنی آنها وجود داشته باشد. مسیری که متاسفانه در کشور ما از سابقه چندانی برخوردار نیست و آثار موسیقایی که در حوزه کودک اجرا می شوند اغلب مرتبط با جُنگ های شادی است که یک دستگاه کیبورد روی صحنه و پلی بک خوانی هم محتوای اصلی آن را تشکیل می دهد. شرایطی که می تواند در قالبی منسجم تر با یک ارکستر کامل به گوش بچه های ایران برسد.
این آهنگساز و بازیگر تاکید کرد: موضوعی که به آن اشاره کردم برای من بسیار مهم بود زیرا همواره دغدغه این را داشتم و دارم که بتوانم به سهم خودم در عین اینکه موسیقی سرگرم کننده ای را به گوش مخاطب برسانم، مفاهیم تربیتی و تعلیمی را با موسیقی سالم و غیرمخرب هم تولید کنم. مسیری که بچه ها در قالب یک کنسرت ویژه گروه سنی خردسال و کودک سازها را روی صحنه ببینند، با گروه بخوانند و در عین تعامل شنونده یک موسیقی کامل باشند. فرآیندی که بسیار هم مشکل است و تا همین جا هم ما را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است. اتفاقا در تدارک اجرایی کردن چنین رویکردی بودم که به پیشنهاد سعید ذهنی رییس انجمن صنفی موسیقی تئاتر تصمیم گرفتم برخی از آثارم در حوزه آثار نمایشی مرتبط با تئاتر کودک را تنظیم و برای اجرای زنده آماده کنم. اتفاقی که بسیار هم جذاب شد و ما را وارد مسیری کرد که بتوانیم مجموعه کنسرت هایی را با گروه «بامانی» اجرا کنیم.
آتشانی ادامه داد: مجموعه کنسرت های ما ابتدا در تالار هنر و سپس در پردیس تئاتر شهرزاد پیش روی مخاطبان قرار گرفت و خوشبختانه با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. مسیری که در هم جواری تئاتر و موسیقی علاوه بر خلق لحظاتی شاد و سرگرم کننده برای کودکان عزیز، مشتمل بر انتقال مفاهیم تربیتی و آموزشی از جمله «بازیافت»، «احترام به بزرگ ترها» و مواردی از این دست بدون شعار و کلیشه های رایج شد و توانست لحظات خوبی را برای مخاطبان رقم بزند.
این بازیگر و خواننده در بخش دیگری از صحبت های خود با قدردانی از والدین برای حضور در این کنسرت ها تصریح کرد: یکی از مهم ترین رویکردهایی که در این کنسرت ها به دنبال آن هستم، معرفی سازهای ایرانی و اساسا موسیقی ایرانی به مخاطبان است. البته آنچه ما در این کنسرت ها ارایه دادیم، عمدتا متمرکز بر موسیقی پاپ بود اما در این مسیر تلاش کردیم با اضافه کردن سازهای ایرانی و سازهای مرتبط با موسیقی نواحی ایران به تدریج نقش پررنگ تری را برای معرفی سازهای ایرانی طراحی کنیم. از این رو در کنسرت های پیش رو تلاش می شود که مجموعه برنامه هایی به صورت کاملا زنده و مبتنی بر سازهای ایرانی پیش روی مخاطبان قرار گیرد که مطمئنم می‌تواند با استقبال بچه ها مواجه شود.
وی در پایان با تاکید برنقش مولفه های آموزشی و تربیتی در این کنسرت‌ها گفت: در این اجراها تعامل، خنده و سرگرمی، پذیرش مفاهیم تربیتی، همراهی کودکان و مسایلی از این دست برای ما حرف اول را می زند و چه قدر خوب که در این چند کنسرت شاهد تحقق چنین رویکرد تعامل گرایانه ای بودیم. موضوع مهمی که آرزو می کنم روزی بتوانم برای همه بچه های سرزمینم آن را اجرا کنم. مسیری که هیچ پلی بکی در آن وجود ندارد و آنچه روی صحنه اجرا می شود همچون قلب راستین و پاک بچه ها اجرای واقعی از موسیقی است که ساز در آن مهم ترین نقش را دارد. مسیری که امیدوارم بتوانم در گام های بعدی آن را پخته تر، سنجیده تر و منسجم تر اجرا کنیم. شرایطی که اگرچه هنوز هیچ اسپانسر و حامی ندارد اما باور دارم به مدد قلب پاک کودکان سرزمینم و نیتی که داریم می تواند مسیر روشنی را برای ما ترسیم کند.
کد خبر 6090425
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند